Pamiętamy. Świadkowie historii i polskie nekropolie w Afryce Południowej

W dniach 19.09.2015 r. – 7.10.2015 r. odbyła się misja naukowa Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i Ambasady RP w Pretorii „Pamiętamy. Świadkowie historii i polskie nekropolie w Afryce Południowej”. Pod kierownictwem dr hab. Huberta Chudzio w misji wzięli udział: Witold Majewski (Sekretarz Ambasady RP w Pretorii), dr Adrian Szopa (Instytut Historii UP w Krakowie) i Mariusz Solarz (CDZWiP UP w Krakowie). Członkowie misji po wylądowaniu w Johannesburgu (RPA) udali się do miejsc gdzie ponad 70 lat temu trafili Polacy. Dzięki układowi Sikorski-Majski z 1941 r. mogli opuścić ZSRS. W Afryce Wschodniej i Południowej zamieszkało wówczas ok 20 tys. cywilów. Były to rodziny mężczyzn, którzy trafili do polskiej armii pod dowództwem gen. Andersa. Członkowie misji dotarli do Digglefold, Marandelas (dzisiaj Morondera) w Zimbabwe, a także do Lusaki, Bwana M’Kubwa i Abercorn w Zambii. Na 3 nekropoliach zrobiono dokumentację filmową i fotograficzną. Dodatkowo jeden z cmentarzy i pomnik upamiętniający polskie osiedle – w Abercorn, odnaleziony przez Witolda Majewskiego i salezjanina Piotra Malca (zmarłego kilka miesięcy przed finalizacją misji), został odnowiony. Projekt odbudowy cmentarza został stworzony przez konserwatora zabytków z Krakowa Danutę Majewską. Na miejscu pomocą służył również salezjanin ks. Leszek Aksamit i prezes Zjednoczenia Polskiego w Johannesburgu Barbara Kukulska. Na terenie Zimbabwe nieocenianą pomoc otrzymaliśmy od Państwa Zagórskich, z Harare. Po przejechaniu ok. 7 tys. km członkowie misji wrócili do Johannesburga w którym w ciągu 3 dni nagrali audio i wideo relacje 13 świadków historii, którzy po wojnie zamieszkali w Afryce Południowej na stałe. Pełna dokumentacja fotograficzna i filmowa trafi do Archiwum Centrum. Powstanie wystawa i film. Materiały zostaną również opublikowane na stronie internetowej. Była to kontynuacja zadania mającego na celu zinwentaryzowanie polskich miejsc pamięci w Afryce Wschodniej i Południowej, które zostało rozpoczęte w 2009 r. Wsparcie misji naukowej udzieliło Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Wydział Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Małopolskiego, a także Wydział Kultury Urzędu Miasta Krakowa Wszystkim, którzy przyczynili się do sukcesu naszej misji serdecznie dziękujemy za okazałą życzliwość i pomoc.